Фотографија од Фликер корисникот Луис карлос Дијаз, користена под Криејтив комонс лиценца Наведи извор-Некомерцијално 2.0

„Дојдов во Фиренца за да заборавам на Перу и Перуанците на момент и наеднаш мојата несреќна земја утрово ми се наметна на ненадеен начин.“

Ова е воведниот дел на Раскажувачот, не толку позната, но сепак критичка новела која го прави литературното дело на Марио Варгас Љоса. Во неа, нараторот- кој е многу сличен со писателот (Варгас Љоса е фасциниран од метафикцијата) ги опишува своите доживувања во Фиренца каде се обидува да се оддели од Перу додека налетува на фотографи кои повторно го разгоруваат неговиот интерес за родната земја. Ова совршено го илустрира конфликтниот однос на Варгас Љоса и Перу и е клуч за разбирање на неговото литературно дело.

Како што веќе беше објавено во Глобални гласови, оваа година Марио Варгас Љоса е награден со Нобелова награда за литература. Но, сепак и покрај скоро анонимните честитки кои беа разменети во медиумите и социјалните мрежи, неколку го анализираат делото на авторот следејќи ја сјајната награда. Сепак, некои перуански писатели и литературни ентузијасти напишаа неколку реченици обидувајќи да демонстрираат што значи Варгас Љоса за нив и нивната земја. Еден таков писател е Густаво Фаверон, кој за Puente Aéreo изјавува:

…es el autor de las primeras siete novelas adultas que leí en mi vida. … Aprendí muchas cosas sobre el mundo y sobre mi país leyendo a Vargas Llosa, … En los años de mi adolescencia, tuve tres ídolos semejantes. Vargas Llosa fue el primero, el siguiente fue Paul McCartney y el último Stanley Kubrick. … En mi vida, en esos años, y en los años siguientes, pocas personas de carne y hueso fueron tan reales para mí como […] el Poeta, el Jaguar, Lituma, la Pies Dorados, el Periodista Miope, Jum, Galileo Gall, Fushía, Teresita, Santiaguito Zavala, el León de Natuba, Jurema o la Brasileña.

Но, не оставаат импресии само карактерите во делата на Варгас Љоса; има и некои забележителни фрази за Перу, како оние собрани од писателот Ричар Примо на неговиот блог Zona del escribidor во пост во чест на авторот:

La primera novela que leí de Vargas Llosa fue “Conversación en la Catedral” y – mis amigos más cercanos lo saben – fue la lectura que alteró el curso de mi vida. Aun esta misma mañana, en que que he tenido que pasar por la avenida Tacna, y después de tantos años transcurridos, las primeras frases del libro me parece que reverberaran todavía nítidamente entre sus grises edificios … “automóviles, edificios desiguales y descoloridos, esqueletos de avisos luminosos flotando en la neblina. ¿En qué momento se había jodido el Perú?”

Фотографија од личната библиотека на Хуан Арелано.

Како додаток на неговите литературни напори, Варгас Љоса, имаше политички активизам кој му заработи непријатни противници, пред се поради неговото префрлување од бастионот на левицата, кон оној на либерализмот. А уште повеќе кога се кандидираше за претседателот во раните деведесетти, искуство кој го разочара и ја разниша лојалноста кон политиката и Перу, и резултира со една од неговите најинтересни книги „Риба во водата“.

Но, Марио Варгас Љоса е неуморен мислител, и неговото најавено повлекување од политиката беше само во ниво на личното учество како главен актер во неа, а не повлекување од политичката мисла. Всушност, академикот Камило Фернандез во неговиот блог La soledad de la página en blanco пишува за она што смета дека е причина за добивањето на Нобеловата награда. Еден таков аргумент е:

maneja el ensayo con invalorable destreza. Polemista a contracorriente, incendiario en el más ilustre sentido de la palabra, Vargas Llosa es un demócrata que defendió la cultura de la libertad sacrificando, incluso, intereses personales y asumiendo, si fuera necesario, el costo político de hacer una apología de la tolerancia y de la búsqueda de consenso en una sociedad como la peruana, donde es moneda común la corrupción y el arribismo como prácticas consuetudinarias.

Kausa justa, блог од „Equipo de Indiciencia en Derechos” (Бригада за правата), вклучува пост насловен „Седум фундаментални текстови од нашиот автор во одбрана на човековите права во Перу“. Затоа што иако Варгас Љоса поголемиот дел од времето е во странство, како и неговиот лик во фиктивна новела наведена во почетокот на текстов, тој е секогаш запознаен со тоа што се случува во Перу. Авторката Соња Луз Карило од Habla Sonia Luz наведува недамнешен пример за неговото учество и последици од неговите изјавени уверувања:

Hace algunas semanas apenas, nos dio muestras de cuán estrecho es el vínculo con las circunstancias nacionales al renunciar a la presidencia de la comisión encargada del Museo de la Memoria al encontrar incoherencia entre su presencia y un decreto legislativo diseñado para favorecer a los violadores de derechos humanos durante el régimen dictatorial de Fujimori y Montesinos y que el autor de La fiesta del chivo calificó acertadamente de amnistía encubierta.

Нешто на што Варгас Љоса се повикува со гордост е времето помината во Националниот Универзитет на Сан Маркос. Пред три години, на Сандро Медина, новинар кој блогира на Letra Suelta, му беше доверено да го интервјуира авторот за универзитетотското списание и објави некои делови од интервјуто на неговиот блог. Помеѓу другите забележителни изјави е и овој параграф посветен на политиката и универзитетскиот живот:

Tu vida universitaria no solo estaba ceñida a la lectura y las clases. Siempre tuviste la certeza de que en la universidad no solo se debe dar un entrenamiento profesional. “Yo creo que al mismo tiempo de formarlos profesionalmente, a los alumnos deben motivarlos para que desarrollen inquietudes, curiosidades. Para que tengan una actitud crítica frente al mundo en que vive, y esto se vivía en San Marcos en mi época estudiantil.”

Alzas la voz y criticas con fundamento a todos aquellos que están inmersos en la “política mal llevada”, que tanto daño le hizo a la Decana de América. Que tanto daño le hace al país. “Insisto, la política no puede estar ausente en una universidad, pero en el sentido más creativo de la palabra: debates, cotejos intelectuales, discusión de proyectos, de modelos.”

За крај, и покрај тоа што многу автори не рекоа ништо за врската на Марио Варгас Љоса со Перу, ние се враќаме на (скоро) тајната литературна рефлексија на авторот Хуан Мануел Роблес во неговиот блог Manhattan Mental. Тој се најде себе си во Њујорк, каде присуствуваше на прес конференција од Варгас Љоса откако дознал дека ја добил Нобеловата награда. Иако тој изјави дека најпрво на работата и пришол со скептицизам, тој подоцна изјавил:

Entonces empecé a entender por qué este día era también importante para mí, para todos los que tratamos de encontrar en la escritura una forma de resistencia. Porque ver a Vargas Llosa ahí sentado es entender también que la única lucha que importa es la que empieza con la primera página en blanco y termina con miles de tachaduras. Me vi adolescente sintiendo piedad por el periodista miope, fascinación por la Barbuda, terror por el perro que mochó a Pichulita Cuéllar, compasión por Varguitas, respeto por el Jaguar. Vi una cabina de radio y un chiquillo que embellecía noticias. Vi a la brasileña. Vi todo eso y recordé un viejo chiste: el del escritor latinoamericano que se despierta a las once de la mañana y se hace una pregunta culposa: ”Qué tarde. ¿Cuántas páginas habrá escrito ya Mario Vargas Llosa?”

La conferencia siguió con su inevitable dosis de política, pero en un punto llegamos al Perú. Porque siempre hay que hablar sobre el Perú, porque ya pasaron esas feas épocas en que el escritor no contestaba a ningún periodista peruano. “¿Qué tiene que decir sobre el Perú?”. Vargas Llosa, sonriente, se sacó la capucha que mejor le queda, la de Flaubert. —El Perú soy yo.