- Global Voices на македонски - https://mk.globalvoices.org -

Екваторска Гвинеја: Јазик кој ги игнорира човековите права

Категории: Супсахарска Африка, Екваторијална Гвинеја, Граѓански медиуми, Историја, Јазик, Меѓународни односи, Човекови права

Во јуни во Ангола, на Шеснаесетиот традиционален состанок на Советот на министри од земјите со португалско говорно подрачје [1] (Comunidade de Países de Língua Portuguesa или CPLP), ќе се разгледува членството на Екваторска Гвинеја во оваа заедница. Извештајот изготвен од мисијата на CPLP која што го посетила главниот град Малабо на 4 и 5 мај ќе биде основа за овој чекор во процесот на зачленување на земјата со која што од 1979 год. владее Теодоро Обианг [2].

Според страната на CPLP, состојбите кои што требало да се докажат [3] биле ефективната употреба на португалскиот јазик во образовниот систем во земјата и одредувачките принципи на организацијата, како што се „приматот на мирот, демократијата, владеењето на правото, човековите права и социјалната правда”.

Luanda 2010 - Eighth Meeting of Countries of the Portuguese Speaking Community. Photo by MRE Brasil on Flickr (CC BY-NC-SA 2.0) [4]

Луанда 2010 – Осма средба на земјите од заедницата од португалско говорно подрачје. Слика од Фликр корисникот MRE Brasil (CC BY-NC-SA 2.0)

Дали јазикот создава врски?

O único território verdadeiramente humano é o da Língua. Deixemos pois este espaço livre da opressão dos interesses, deixemos comunicar as línguas, os homens, os povos.

Единствената вистински човечка територија е онаа на јазикот. Дозволете ни да го ослободиме овој простор од угнетување на интереси, дозволете ни да комуницираме преку јазикот и луѓето.

Коментираше Јоана Руас на блогот  O que fica do que passa [5] (Што останува од она што поминува), во статија насловена ,,CPLP, Екваторска Гвинеја; Нафта или Платонска љубов”?.

Хустино Пинто, на блогот Angola Resistente [6] кажува како „португалците биле првите европски морнари кои што пристигнале во 1471 год. на територијата која што денес ја сочинува Екваторска Гвинеја”:

acharam a ilha de Bioko, a que depois chamaram Ilha Formosa, e também Fernando Pó. (…)
do ponto de vista histórico, houve, sim, um contacto da Guiné-Equatorial com a língua e a cultura portuguesas. Poderão, pois, ter restado ainda ténues reminiscências desse contacto, que justifiquem alguma nostalgia da língua e da cultura desaparecidas. Mas, depois, impôs-se o espanhol. A presença da língua francesa como língua oficial deve-se, sobretudo, às ligações fronteiriças que a Guiné-Equatorial tem com o Gabão e os Camarões – países francófonos – e a uma presença remota dos franceses nos seus territórios, também por ocasião do tráfico negreiro.

Тие го пронашле островот Биоко, кој подоцна го нарекле Илха Формоса, а исто така и Фернандо По. (…) од историска гледна точка, тука навистина имало контакт помеѓу Екваторска Гвинеја и португалскиот јазик и култура. Според тоа имало слаби спомени за овој контакт, кои што ја оправдуваат одредената носталгија за исчезнатиот јазик и култура. Но, потоа шпанскиот јазик бил наметнат. Присуството на францускиот јазик како официјален јазик, пред сѐ се должи на граничните контакти кои Екваторска Гвинеја ги има со Габон и Камерун, франкофонски земји, како и на дамнешното присуство на францускиот јазик на оваа територија кога тргувале со робови.

Бразилскиот новинар Мишел Ниро, на блогот O Patifundio [7] додал дека: ,,Екваторска Гвинеја, е шпанска земја, која со одлука од 2008 год. зборува португаски:

tornou[-se] membro observador mesmo com uma população ínfima falando fá d’ambô, idioma crioulo com base lexical portuguesa.

Таа стана членка-набљудувач, и покрај тоа што има мал број на луѓе кои што зборувааат fá d'ambô, креолски јазик со лексичка основа на португалскиот јазик.

Па ако не е јазикот, тогаш што е тоа што Екваторска Гвинеја им го дава на земјите од португалското говорно подрачје?

“Петродиктаторство”

Мислењето на блогот Debates e Devaneios [8] (Дебати и соништа) од Мозамбик:

A entrada da Guiné-Equatorial como membro de pleno direito para a Comunidade dos Países (ditos) de Língua Portuguesa (CPLP) tem apenas a ver com o petróleo, sendo outras questões basilares, como a língua, a democracia e os direitos humanos uma farsa. (…) A Guiné-Equatorial é uma ditadura? É sim senhor. Mas o que é que isso importa se tem petróleo, que é um bem muito superior aos direitos humanos?

Влезот на Екваторска Гвинеја како полноправна членка во Заедницата на земјите од португалското говорно подрачје има поврзаност со нафтата, додека другите основни прашања, демократијата и човековите права се фарса. (…) Дали Екваторска Гвинеја е диктатура? Секако дека е, г-дине. Но, зошто ова да биде проблем, ако има нафта, која е супериорна во однос на човековите права?

Идејата е поддржана од Хенрике Суса, од блогот O que fica do que passa [5] , според кој членството „нема смисла”, имајќи предвид дека тоа не е „земја во која се зборува португалски”, туку ,,петродиктатура”. Тој се согласува со писателот и политичар Мануел Алегре, кој го кажа истото.

Luba Beach Boys. Photo by John & Mel Kots on Flickr (CC BY-NC-ND 2.0) [9]

Момчиња на плажа во Луба. Слика од Фликр корисник John & Mel Kots (CC BY-NC-ND 2.0)

Блогот El Bonsai de la Información [10] (Информацијата Бонсаи)  во 2008 год., изразил презир кон „историските и јазичните аргументи” кои ги убедиле „тројцата силни членови” на CPLP, Португалија, Ангола и Бразил- и ја опишува леснотијата со која интересите за нафтата ги прават незабележливи човековите права.

Con la valiosa ayuda de Libia, autorizada por el líder Muammar Gaddafi, aliado histórico de Obiang Nguema, a inicios de este año una delegación portuguesa visitó Malabo, capital de Guinea Ecuatorial. Angola celebró los primeros convenios hace cinco años y Brasil comienza a explotar un bloque promisorio en off-shore.

Со голема помош на Либија, одобрена од лидерот Муамер Гадафи, историски сојузник на Обианг Нгуема, на почетокот на оваа година, португалска делегација го посетила Малабо, главниот град на Екваторска Гвинеја. Ангола го прослави првиот договор пред пет години, а Бразил почна да истражува ветувачки прекуокеански блок.
Главни принципи:#Неуспех

Во CPLP владеат принципите на „мир, демократија, владеење на правото, човековите права и социјална правда” (член 5), кои се нагласени во статија на веб страната на CPLP во однос на евентуален влез на Екваторска Гвинеја во заедницата.

Дури и во 2010 год., можноста Екваторска Гвинеја да стане деветтата земја која што ќе им се придружи на CPLP, заедно со Португалија, Бразил, Ангола, Мозамбик, Кабо Верде, Гвинеја Бисао, Сао Томе и Принципе и Источен Тимор, доведе до мобилизација на граѓаните и организациите на граѓанското општество во земјите од португалското говорно подрачје [11] против нејзино вклучување. Проблематично прашање беше непочитувањето на поставените принципи на организацијата, бидејќи  постојаното кршење на човековите права е добро познато за земјата.

National Commission on Human Rights of Equatorial Guinea. Screenshot of a video about poverty and rights abuse amid oil wealth, on Youtube by CSMonitor100 (The Christian Science Monitor) [12]

Национална комисија за човекови права на Екваторска Гвинеја. Скриншот од снимка за сиромаштија и кршење на права во услови на нафтено богатство, поставена на Јутјуб од CSMonitor100 (The Christian Science Monitor)

Петицијата „Guiné Equatorial na CPLP não! [13]” (НЕ- за влез на Екваторска Гвинеја во CPLP), создадена во 2010 год., а неодамна повторно спомната на блогот Blog 19 [14], од  Amnesty International во Португалија, побара наметнување на:

condições relativamente aos abusos flagrantes da liberdade de expressão e à comprovada repressão da sociedade civil do país.

услови во однос на флагрантно кршење на слободата на изразување и на докажаната репресија на граѓанското општество во земјата.

Непостоењето на слобода на изразување, нарушување на човековите права или непочитување на владеењето на правото биле предмет на извештаите на Freedom House [15] и Amnesty International [16] оваа година.

Целестино Бакале, од Convergencia Para a Democracia Social (Конвергенција за социјална демократија), единствената опозициска партија со претставници во Собранието, потврди дека режимот продолжува да ги нарушува човековите права [17] со или без влез во CPLP. Во изјава за новинарите [18], Движењето за самоодредување на островот Биоко, стои на мислењето дека претседателот Теодоро Обианг се надева дека со „ќе ја злоупотреби оваа достоинствена институција  како личен сервис кој ќе му помогне да го задуши ехото за варваризам, како и за човековите права кои тој ги држи како затвореник во земјата.“ И апелира:

Admitirle en la CPLP es animar al dictador guineano a seguir perpetrando daños contra los pueblos de Guinea Ecuatorial.

Признавањето на  Гвинејскиот диктатор во CPLP е за тој да се исполни со енергија и да продолжи со правење штета на луѓето во Екваторска Гвинеја.

Одлуката за вклучување на земјата може да биде заклучена на Деветата конференција на шефовите на земјите и владите на CPLP, која што ќе се случи во Мозамбик во 2012 год. Хустино Пинто де Андраде, на блогот Angola Resistente [6] , верува дека „проблемот со влезот на Екваторска Гвинеја може да предизвика повторно да се размисли за вистинската цел на CPLP”:

Que tipo de Comunidade a organização persegue: Será um qualquer modelo de integração? (…) Será a CPLP apenas um palco de concertação política e diplomática, para facilitar a tomada de determinadas posições comuns na arena internacional? Será uma via para a promoção da língua portuguesa e de culturas afins? Será um mecanismo de protecção dos interesses de cidadãos de uns países dentro dos outros países membros? Será um expediente para a facilitação da promoção de negócios?

Каков тип на заедница сака организацијата да постигне: Дали тоа ќе биде каков било тип на модел на членство? (…) Дали CPLP ќе биде сцена за дипломатска и политичка унија, за да олеснат одредени заеднички позиции во меѓународната арена? Дале ќе биде авенија за промоција на португалскиот јазик и неговата култура? Дали ќе биде механизам за заштита на интересите на граѓаните на некои земји-членки? Ќе биде ли ресурс за олеснување на промоцијата на бизнисот?