Многу се пишуваше за бегалците во последниве две години. Но, ретко кога слушаме нешто повеќе за бегалците од нив самите. GlobalPost, една меѓународна новинска организација од семејството на PRI, објави есеи од пет млади Сиријци кои донеле тешка одлука да ги напуштат своите домови и да се впуштат во страшно патување надвор од нивната земја, до Турција, до Грција и преку Југоисточна Европа.
Овој есеј од дваесет и петгодишната Зозан Калед Муса беше првично објавен на PRI.org на 31 мај 2016 година, а овде е објавен со нејзина дозвола.
После долго и мрачно патување по Егејското море, пристигнав на малиот грчки остров Нера, околу 3:30 во студеното утро на 3 октомври 2015. Имаше многу локални риболовци кои ни помогнаа откако чамецот се укотви. Тие сакаа да го земат моторот од чамецот, кој беше од голема вредност за нив.
Почуствував неверојатно олеснување откога стапнав повторно на земја. Одлучивме да се одмориме во една мала соба блиску до плажата. Немаше место за сите. Затоа, само жените и децата останаа внатре. Си ја искористив торбата како перница а јакната како ќебе, но толку беше студено што не можев око да склопам. Кога доволно се раздени, отидовме до локалната полициска станица. Беше оддалечена околу 4 километри.
Многу чамци пристигнаа на островот таа ноќ. Стотици луѓе стоеја во редица чекајќи го својот ред да бидат регистрирани за да можат да се качат на друг чамец до главниот остров Кос. На Нера, кога ми дојде редот да влезам во канцеларијата, ми го напишаа бројот „17“ на дланката. Никогаш нема да го заборавам денот кога станав само еден глупав број на долгата нехумана листа. Срамота е за човештвото тоа што толку многу луѓе стануваат нелуѓе во тој единствен беспомошен момент. Ги завршив сите процедури најдобро што можев и се упатив кон Кос, кадешто властите нѐ чекаа со лист хартија на кој ги имаше имињата на секој од нас. Тој лист хартија ни овозможи да се качиме на брод за Атина. Патувањето траеше 12 часа. Во Атина стигнав наредното утро и се разделив од семејството на пријателот на мојот сопруг и се сретнав со еден мој грчки пријател кој ми помагаше да се качам на автобус кон македонската граница. Беше 23 часот.
„На Нера, кога ми дојде редот да влезам во канцеларијата, ми го напишаа бројот „17“ на дланката. Никогаш нема да го заборавам денот кога станав само еден глупав број на долгата нехумана листа“.
Пристигнав на границата во 6 часот наутро. Имав мала расправија со еден полицаец на границата бидејќи тој не се однесуваше фер. Некои луѓе чекаа многу долго, но тој ги пушташе новите пред нив. „Ми стоиш нервозна. Ако сакаш можеш да се вратиш во твојата земја и да си останеш таму“, ми рече. Немаше да замолчам, ама еден пријател ме смири. Не значи дека ако сум бегалка или жртва на војна дека треба да замолчам и да бидам лошо третирана. Не избегав од Сирија за да ги земам парите од Европа или за некакви финансиски придобивки. Избегав бидејќи целиот свет наеднаш и намерно стана слеп, глув и нем за човечки предизвиканата катастрофа во Сирија.
Секој плати по дваесет и пет евра (дваесет и седум долари), за да се качи во кантата што тие ја викаат воз. Нема зборови со кои може да се опишат нечистотијата и ужасниот мирис. Потоа, откако нѐ напикаа внатре, возот почна да се движи како да гази на јајца. Така велиме во Сирија за бавни работи. Но конечно, стигнав на српската граница. Тогаш посакав никогаш да не го започнев моево патување. Тоа беше моето најлошо искуство откако изодев долг пат, околу 6 километри, до првиот град кадешто беше лоциран центарот за регистрација. Не се сеќавам на името на градот. Бев преуморна. Но посакувам да го знаев за да му кажам на светот колку беше лошо таму. Требаше да биде место каде луѓето ќе може да се одморат. Но, бегалците беа надвор на улиците и им беше дозволено да влезат внатре само на неколку минути за да ги остават своите податоци на хартија и повторно да станат број. Беше голем шок да се видат илјадници луѓе кои чекаат и се туркаат меѓу себе, и колку беа сите лошо третирани од српската полиција. Тоа е искуство кое не сакаш да го искусиш освен ако си крајно очаен. Некои луѓе кои ги сретнав таму рекоа дека спиеле на улиците со денови додека го чекале тоа смешно парче хартија за регистрација.
Ништо не е рационално или хумано во вакво патешествие.
По безнадежното чекање, се запознав со една српска новинарка. Беше фина госпоѓа и ми помогна да завршам побрзо. Таа дури успеа да издејствува да добијам дозвола за да се качам на автобус за Хрватска и за неколку часа се најдов во сосема различно место, каде луѓето се однесуваа различно. Видов вистински луѓе и вистинско сочувство. Тие беа луѓе со неверојатна почит. Ми дадоа да се напијам топол чај и да се одморам. Истиот ден, се качив на воз за Унгарија. Конечно, во тој воз, можев да се наспијам.
Во Унгарија не видов ништо, бидејќи стигнав ноќе и веднаш се качив во друг воз. Но, ги видов оградите на границата со Хрватска, кои требаше да бидат затворени само една седмица откако стигнав во Германија. Уште една затворена врата пред носот на бегалците. За неколку часа бев во Виена, Австрија. Ја поминав ноќта во спортски комплекс кој беше претворен во место за бегалци. Таа ноќ спиев како никогаш до тогаш, иако беше отворено и сите можеа да те видат.
Утрото отидов на главната железничка станица и резервирав билет за Германија. Бев премногу исплашена дека ќе ме фатат во Пасау, гратче на границата со Австрија. И бескрајно посакував да го видам маж ми, кој веќе беше во Германија. Не прозборев ниту еден арапски збор по пат за никој да не ме познае дека сум бегалка. Запознав некои Американци во возот. Беа туристи. Поразговаравме за нивното патување. Исто така позборувавме и за бегалците. Жената не ги сакаше нив воопшто. И двајцата не знаеја дека токму јас сум бегалка сѐ додека не стигнавме на границата. Видов како германската полиција сака да влезе во возот. Се преправав дека спијам. Но можев да слушнам што се случува. Ги затворив очите на половина час, момент кој се чинеше бескраен. Фатија мигранти и бегалци и ги изнесоа од возот. Што се однесува до мене, можеби тоа што знам да зборувам малку англиски и тоа што не носев хиџаб – повеќето од другите жени носеа – ми помогна да не ме забележат.
Откако се затворија вратите на возот, можев да воздивнам со олеснување. Ги отворив очите по лажното спиење и низ прозорецот можев да видам стотици деца, жени и мажи – стари и млади – како стојат во редица опкружени со полиција. Тоа беше моето прво искуство во Германија. Бев среќна што можев безбедно да поминам, но не ми беше убаво кога ги гледав беспомошните луѓе како ги третираат како криминалци, посебно тие кои не сакаа да останат во Германија. Се ставив во нивна кожа. Боли кога гледаш како другите те перцепираат на посебен начин, претпоставувајќи дека си дошол заради сиромаштија. Тоа е всушност што повеќето мислат кога ќе се спомне зборот „бегалец“.
Зозан е сопруга на Јилмаз. Таа сега живее во мало гратче со околу 5000 жители на северот од Германија, близу Холандија. Неодамна, таа доби термин за интервју во имиграциониот оддел. Потоа ќе треба да почека одобрение за нејзината тригодишна виза за престој. Тогаш ќе може да се пресели во Берлин каде повторно ќе се види со Јилмаз.