Роднините на исчезнатите лица живеат опкружени со скапоцени предмети кои ги потсетуваат на отсуството на нивните сакани. Фотографија на „Матрам“. Искористена со дозвола.
Овој напис од Селвараџа Раџасегар [1] прво се појави на „Граундвјус“, веб-страница за граѓанско новинарство, добитник на награди во Шри Ланка. Преведена и уредена верзија е наведена подоле како дел од спогодбата за споделување информации со „Глобал војсис“. (првиот дел прочитајте го овде [2]).
Пред повеќе од 300 дена, група луѓе од Шри Ланка почна со протести [3] на северот од земјата (на места како Вавунија, Килиноччи, Мулаитиву) со барање за објава на листи со тајни кампови за притвореници, листи на притвореници, или едноставно информација за она што им со случило на нивните најмили. Иако претседателот на Шри Ланка, Маитрипала Сирисена, ветил [4] дека ќе ги објави ваквите информации во јуни 2017, тој сè уште не го сторил тоа.
Шри Ланка излезе од 30-годишна граѓанска војна [5] во мај 2009 кога војската на Шри Ланка ги порази [6] ОТТЕ [7], познати и како Тамилски Тигри. Се бореа скоро три децении за да создадат независна тамилска држава наречена Тамил Елам [8] на северот и истокот на Шри Ланка. За време на конфликтот, многу луѓе исчезнаа не само од северниот и источниот дел каде се одвиваа многу од последните фази на војната, туку и од југот кој е претежно населен од синхалези [9], за време на немирите кои датираат од 1980-те.
Но, уште повознемирувачко е тоа што многумина исчезнале откако завршила војната [10], кога луѓето праќале членови од нивните семејства во војска (во многу случаи овие луѓе биле осомничени за членство во ОТТЕ).
[11]Фотографија на „Матрам“. Искористена со дозвола
Роднините на оние кои исчезнале со сила сè уште се живи. Живеат опкружени со најзначајните предмети, секој од нив потсетник за отсуството на саканиот. Поминуваат покрај местата каде некогаш оделе, и запознаваат луѓе кои исчезнатите ги сакале.
Неодамна, „Матрам“, веб-страница за граѓанско новинарство на Шри Ланка, која објавува содржинини на тамилски јазик, ги посети овие семејства [12] за да ги прашаат тешко прашање: дали би дозволиле да се фотографираат предметите кои ги поседувале нивните сакани. Откако го чуле прашањето, тие горко проплакале, а нивната болка тешко се опишува со зборови.
Сепак, со солзи во очите истапиле со овие зачувани предмети. Тие веруваат дека нивните најмили ќе се вратат. Нивната тага е неизмерна.
Следи вториот дел од оваа приказна. Како и со првиот дел [13], сите имиња се во тајност за да се зачува приватноста на луѓето кои беа интервјуирани.
„Кога ја гледам неговата облека, чувствувам дека е жив.“
On April 28, 2009, we were in a bunker. The army came and took us away. One of our sons passed away, and it was our other son who made all the funeral arrangements. After the funeral, he put his brother’s wife and children onto the last ship, but he stayed behind. At that time, he was 23 years old. I still don’t know where he is. On April 12, 2009, he came and left his sarong and shirt at home. To this day, I keep them to remember him. When I look at his clothes, I feel that he is alive. No one can tell me he is not alive. I know that he is.
На 28 април 2009 бевме во бункер. Армијата дојде и нè однесе. Еден од нашите синови почина, и другиот син среди сè за погребот. По погребот, ги качи жената и децата на брат му на последниот брод, но тој останал. Тогаш имаше 23 години. Сè уште не знам каде е. На 12 април 2009 дојде и ги остави својот саронг и кошулата дома. До ден денес ги чувам за да се сеќавам на него. Кога ќе ги погледнам неговите алишта, чувствувам дека е жив. Никој не може да ми каже дека не е жив. Знам дека е.
[14]„Фотограција на „Матрам“. Искористена со дозвола“
„Секаде поднесовме жалби… Сакам да знам дали е жив или мртов.“
My son disappeared during the last stage of the war in 2009. So far, we have not heard any information about his whereabouts. He was just 17 years old and was sitting for his Advanced Level examinations. We have lodged complaints everywhere — with the ICRC [15], numerous commissions, the police and CID [16]. I want to know if he is alive or dead. We have all his possessions, his clothes in a box. When we look at them, we remember him.
Син ми исчезна за време на последната фаза од војната во 2009. Досега ништо не сме чуле за тоа каде е. Имаше само 17 години и полагаше тестови од напредно ниво. Секаде поднесовме жалби – ИЦРЦ [15], бројни комисии, полицијата и ЦИД [16]. Сакам да знам дали е жив или мртов. Имаме сè што е негово, неговите алишта во една кутија. Кога ги гледаме, се сеќаваме на него.
„Само Господ знае дали владата ќе даде некаква информација.“
During the last stage of the war, I was injured when we were crossing to the army side. They took the injured people separately, so I got separated from my son. I begged them to let me travel to the hospital with my son. Since that day, I don’t know where he is. Someone said he was in the detention camps. I went to eight camps and looked for him, but he wasn’t at any of them. He was sitting for his Advanced Level examinations at that time. My son isn’t a member of the LTTE, so he has to be alive, I believe that. Only God knows whether the government would give any information.
За време на последната фаза од војната, бев повреден кога преминуваме кон страната на војската. Ги одведоа повредените луѓе одделно, и така се разделив од син ми. Ги молев да ме пуштат да патувам до болницата со син ми. Од тој ден, не знам каде е. Некој рече дека бил во притвореничките притвори. Отидов во осум кампови и го побарав, но тој не беше во ниту еден од нив. Полагаше тестови од напредно ниво во тоа време. Мојот син не е член на ОТТЕ, така што мора да е жив, верувам во тоа. Само Господ знае дали владата ќе даде некакви информации.
[17]Фотограција на „Матрам“. Искористена со дозвола
„Отиде со другар на плажа и повеќе не се врати дома.“
My son sat for his Advanced Level examinations in 2006. In 2008, he was forcibly recruited by the LTTE. That same year, in Manalaru, the LTTE sent him to dig for an underground bunker. That area was shelled and he lost a leg. After that, the LTTE released him, and he was with us. Our son went missing during the battle of Mullivaikkal. On that day, he went with a friend to the beach. He never came home after that.
Two of my granddaughters were in the Sencholai Children’s Home, which is in Puthukudiyiruppu. When the army surrounded the area, they were displaced. One of them went missing in the chaos. We have yet to find her as well.
Син ми ги полагаше напредните тестови во 2006 год. Во 2008 год. беше присилено регрутиран од страна на ОТТЕ. Истата година во Маналару, ОТТЕ го испрати да копа за поземен бункер. Таа област ја бомбардираа и тој изгуби нога. По тоа, ОТТЕ го ослободи, и тој беше со нас. Нашиот син исчезна за време на битката кај Муливаикал. Тој ден отиде со пријател на плажата. Никогаш не се врати дома.
Две од моите внуки беа во домот за деца родители и родителска грижа Сенчолаи, кој се наоѓа во Путукудијирупу. Кога војската ја опколи областа, нив ги раселија. Едната од нив исчезна во хаосот. И неа треба допрва да ја најдеме.
„Мојот сопруг е член на ОТТЕ. Го пратив во војската.“
My husband is a member of the LTTE. I handed him over to the army. My husband said, ‘If I go, I won’t return.’ I told him, ‘If everyone is surrendering to the army, why do you think only you won’t come back?’ I have guilt because I am the one who convinced him to surrender although he didn’t want to. Virakesari published a photo, and I recognized my husband, who was fourth in a row of people. I took the photo and lodged complaints everywhere, including the ICRC. I too am an LTTE member but was released from the camp because I have two young children. After being released, the CID continuously harassed me. I told them, ‘I have registered everywhere as a member of the LTTE. If you want to arrest me, then please find my husband and bring him so that he can look after the children. Then you can arrest me.’
Once you hand over someone to the army, they should give details about what happened to them. Though I am a member of the LTTE, I didn’t hide anywhere. I stayed in my house because my husband would know to find me there. If I leave, he wouldn’t be able to find me. So until the government releases him, I will stay here. When my daughter thinks of him, she uses his bedsheet to cover herself.
Маж ми е член на ОТТЕ. Го пратив во војска. Тој рече: „Ако отидам, нема да се вратам.“ Јас му реков, „Ако сите се предаваат на војската, зошто мислиш дека само ти нема да се вратиш?“. Се чувствувам виновно бидејќи јас бев таа што го убедив да се предаде иако тој не сакаше. [Весникот] „Виракесари“ објави фотографија, а јас го познав мажот ми кој беше четврт во редицата луѓе. Ја зедов фотографијата и поднесов жалби секаде, вклучително и ИЦРЦ. И јас сум член на ОТТЕ но ме пуштија од кампот бидејќи имам две мали деца. Откако бев ослободена, ЦИД постојано ме малтретираат. Им реков, „Секаде сум пријавена како член на ОТТЕ. Ако сакате да ме уапсите, тогаш ве молам прво најдете го маж ми и донесете го за да се грижи за децата. Потоа може да ме уапсите.“
Штом пратиш некој во војска, тие треба да ти дадат детали за тоа што се случило со него. Никаде не се криев иако сум член на ОТТЕ. Си останав дома бидејќи маж ми ќе знае таму да ме бара. Ако заминам, не ќе може да ме најде. Па, додека владата го ослободи, јас ќе останам овде. Кога ќерка ми мисли на него, се покрива со чаршафот од неговиот кревет.
[18]Фотограција на „Матрам“. Искористена со дозвола
„Ја барав во многу кампови по војната.“
I have one son. The LTTE continually asked us to give him to them. The last time, instead of taking my son, they took my daughter. She was in Grade 9. During the final stages of the war, I saw her but once the fighting intensified, I lost track of her. I searched for her in many camps after the war, including the Ambepussa camp. I went to Colombo as well but did not find her there. I don’t know what happened to her.
Имам еден син. ОТТЕ постојано ни велеше да им го дадеме. Последниот пат, наместо да го земат него, ја зедоа ќерка ми. Беше во деветти одделение. Ја видов за време на последните фази од војната, но штом се засилија битките веќе не знаев каде е. Ја барав во многу кампови по војната, воедно и во кампот Амбепуса. Отидов и во Коломбо но не ја најдов таму. Не знам што се случило со неа.
„ Се уште верувам дека е жива и е некаде во некој притворенички камп.“
I have four daughters. It was the eldest who disappeared. She used to support the family with her income. She went missing during one of the more intense battles near the end of the war when shellfire was heavy. Many people said that they saw her near Vattuvaagal. Since it was a border area between the LTTE and the army, I still believe she is alive and in a detention camp somewhere. My husband is now paralyzed, suffering from depression because of the loss of our daughter.
Имам четири ќерки. Најстарата е таа што исчезна. Таа го издржуваше семејството со нејзините приходи. Исчезна за време на една од најтензичните битки при крајот на војната кога бомбардирањата беа засилени. Многу луѓе рекоа дека ја виделе во близина на Ватувагал. Бидејќи беше гранична област меѓу ОТТЕ и војската, сè уште верувам дека е жива и е некаде во некој притворенички камп. Маж ми е сега парализиран и страда од депресија заради тоа што ја изгубивме ќерката.
[19]Фотограција на „Матрам“. Искористена со дозвола
„Го дадовме синот во војска.“
My son worked as a tailor for 15 years. This is a shirt he made himself. He used to make clothes for me and even my daughter’s children. May 17, 2009, we crossed to the army-controlled area and handed our son over to the army. We did so, believing that they would release my son. After that, we never saw him.
Син ми работеше како кројач 15 години. Ова е кошула што тој ја скрои. Правеше алишта за мене, па дури и за децата на ќерка ми. На 17 мај 2009, преминавме кон областа контролирана од војската и го предадовме синот на војската. Направивме така бидејќи мислевме дека ќе го пуштат. По тоа, никогаш повеќе не го видовме.
Стравот од заборавањето на нивните приказни е она што ги натера фамилиите да го продолжат нивниот протест. За многумина од нив, болката сè уште е свежа [20] како на денот кога дознале дека нивните најлмили нема да се вратат дома. Решени се да преземат драстични мерки.
Активистот за човекови права, Руки Фернандо, [21] искометира [22]:
It’s the lack of progress on the part of the government that has led to a series of protests highlighting, among other issues, the plight of families of the disappeared [20], political prisoners [23], militarisation and land occupation [24].
Недоволниот напредок од страна на владата е она што доведе до низа протести кои ја истакнаа, меѓу другите проблеми, маката на семејствата на исчезнатите [20], политичките затвореници [23], милитаризацијата и окупацијата на земјата [24].
Владата на Сирисена вети дека ќе отвори Оддел за исчезнати лица на Шри Ланка (ОЗЛ), кој требаше да почне со работа [25] во септември 2017, и ќе ги истражи случаите на илјадниците исчезнати луѓе за време на граѓанската војна – но отворањето се одложи [26] за 2018 година, а семејствата на оние кои биле присилно исчезнати сè уште чекаат одговори.
Ова видео, прикачено од страна на Центарот за алтернативни политики (ЦАП) [27], каде „Матрам“ е сместена како институција, прикажува дел од горенаведените сведоштва на тамилски јазик: